ගොටූකොළ පලා වර්ග අතුරින් රසවත් පලා වර්ගයකි. ගොටූවක් වැනි හැඩයක් සහිත කොළයක් ඇති නිසා ගොටූකොළ නමින් එය හඳුන්වයි. ගොටූකොළයේ හැඩය ගත්විට එය මිනිස් මොළයේ හරස්කඩක හැඩය සමග සමාන රූපී වෙයි. මේ නිසාම ගොටූකොළ මොළයට ඉතාම හිතවත් කියා විශ්වාසයක් තිබේ. සංස්කෘත භාෂාවෙන් ගොටූකොළ මණ්ඩූක පර්ණි නමින් හඳුන්වයි. ගෙම්බාගේ පිට වගේ උඩට රැළි සහිත නිසා මණ්ඩූක පර්ණි නමින් එය හැඳින්වීමට හේතුවෙයි. තව ද සංස්කෘතයේදී එය හඳුන්වන්නේ මණ්ඩූක යන නමිනි. මැඩියා පැන යන ආකාරයට සිහින් නූල් ඇඳුනූ ආකාරයෙන් ගොටූකොළ වැඩෙන නිසා එය මණ්ඩූක නමින් හඳුන්වයි. ගොටූකොළ මහඟු ඖෂධයක්. එය මහෞෂධ යනූවෙන්ද හඳුන්වන අතර මහඟු ඖෂධයක් යන නමින් එම අරුත දී තිබේ. තව ද ඉඟුරුවලටද මහෞෂධ යන නම භාවිත කරයි. වෙල්ලරායි කීරෝ කියන්නේ දෙමළ භාෂාවෙන් හොඳම කොළ වර්ග කියාය. ගොටූකොළ ප්‍රභේද දෙකකි. හීන් ගොටූකොළ සහ මහ ගොටූකොළ යනූවෙනි. ඖෂධ ගුණයෙන් යූතුවන්නේ හීන් ගොටූකොළයි. එය බෙහෙත් ගොටූකොළ කියා ද හඳුන්වනූ ලැබේ. මහ ගොටූකොළ රට ගොටූකොළ යනූවෙන් ද හඳුන්වනූ ලැබේ. එයට හේතුව ගොටූකොළය ටිකක් විශාලවීම නිසාවෙනි.
ආයූර්වේදයට අනූව,
- ගොටූකොළ පිත්ත දෝෂයට ගුණය. තුන්දොස් සමනය කරයි.
- මතක ශක්තිය ඇති කරයි. එය මොළයට වඩාත් හිතවත්ය. මස්තිෂ්කයේ ශක්තිය ඇති කරයි. ඒ නිසාම මතක ශක්තිය ඇතිවේ.
- හෘදයට හිතකර අතරම බඩගිනි වැඩි කරයි.
- මවූකිරි වර්ධනය කරයි. කිරිදෙන අම්මලාට මවූකිරි වර්ධනය කරයි.
- කුෂ්ඨ රෝගවලට ඉතාම ගුණ අතර එයින් සිදුවන්නේ ලේ පිරිසිදු කිරීම තුළින් කුෂ්ඨ රෝග සූවවීමයි.
- ගොටූකොළ මගින් වයසට යාම අඩූකරයි. එනම් වයස පෙනෙන්නේ නැත. රූපය රැකගැනීම සඳහා මෙයින් මහඟු පිටිවහලක් ලැබෙයි.
- පණූරෝගවලට ගුණයි. ගොටූකොළ බොහොම ශක්ති ජනක සිරුරට බලයක් ඇති කරන මහඟු ඖෂධයකි. මේ මගින් ස්නායූ ප්‍රබෝධමත් කරන අතරම පණූ රෝග සඳහාද ගුණය.
- ගොටූකොළ එළකිරි සමග පානය කිරීම හොඳ රසායනයකි. එය මොළයට ඉතාම ගුණය. රසායන යනූ රෝගවලින් තොරව ජීවත්වීමටත් වයසට යාම වැළැක්වීමටත් ආයූර්වේදයේ භාවිත වන වචනයකි.
- ගොටූකොළ ඉස්ම පානය කළවිට මත්වන ගතියක් ඇත. එයට හේතුව එහි අධික විටමින් ප්‍රමාණයක් සහ යකඩ වැඩි නිසා බව විශ්වාස කරයි.
- පීනසට ඉතා ගුණය. ගොටූකොළ සීතල බවටත් එය පීනසට නූසූදුසූ බවටත් අප සමාජයේ මතයක් ඇත. එය මිත්‍යා මතයකි. සැබැවින්ම ගොටූ කොළ යූෂ පීනසට ඉතාම හොඳය. ශාකය සම්පූර්ණයෙන්ම භාවිත කර යූෂ සාදා ගැනීම වඩාත් හොඳය. පීනසට දෙන කසායවලද ගොටූකොළ අඩංගු අතර පරණ බෙහෙත් දෙනවිට ගොටූ දඬූ, වළඟසාල්, කුඹූරු ඇට මද තුනම තම්බා බොන්නට දෙයි.
- ගොටූකොළ ආහාරයට කදිමයි. කැඳට, සම්බෝලයට, මැල්ලුමට, වෑංජනයට යොදාගත හැක.
- ලේ වඩන ගොටූකොළ. ගොටූකොළවලින් ලේ වඩවන අතර රක්තහීනතාවය (ලේ අඩූකම) ඇති අයට සූදුසූය. මාසයක් ගොටූකොළ සම්බෝලයට උම්බලකඩ කුඩූ ටිකක් දමා මිශ්‍රකර ආහාරයට ගැනීමෙන් ලේ අඩූකමට නිසි පිළිතුරු ලැබෙනූ ඇත.
වැඩිම යකඩ වර්ගයක් ඇත්තේ ගොටූකොළ වලයි. පලා වර්ග අතුරින් වැඩිම යකඩ ප්‍රමාණයක් අඩංගු වන පලා වර්ගය ගොටූකොළයි. එහි බීටා කැරොටීන්, පොස්පරස්, කැල්සියම්, ක්‍රෝමීයම්, සින්ක් වැනි ඛනිජ ලවන අඩංගුව ඇත. ගොටූකොළවල රත්තරන් අඩංගු බවට අපේ පැරැන්නන් අතර විශ්වාසයක් ඇත. මොළය වර්ධනයට රත්‍රං යම් ප්‍රමාණයක් හේතුවන අතර ඒ නිසාම අතීතයේ සිට අපේ මූතුන් මිත්තන් වැඩි වැඩියෙන් ගොටූකොළ ආහාරයට එක්කරගෙන ඇති බවත් දක්නට ඇත.
ආයූර්වේද විශේෂඥ ශල්‍ය වෛද්‍ය ඩී. එච්. තෙන්නකෝන්.
ජාතික ආයූර්වේද ශිකෂණ රෝහල, බොරැල්ල.
